تحولات اخیر در جبهه لبنان نشان‌دهنده جهش فناوری در به‌کارگیری سامانه‌های بدون‌سرنشین و سامانه‌های اطلاعاتی خودکار است. رژیم اسرائیل با تکیه بر پهپادهای تجسسی و رزمی مجهز به فناوری هوش مصنوعی، اقدام به جمع‌آوری اطلاعات گسترده از جنوب لبنان و اجرای حملات دقیق کرده است. در مقابل، مقاومت لبنان نیز با اتکا به تاکتیک‌های فریب الکترونیکی، عملیات‌های مخفیانه و شبکه‌های مخابراتی مقاوم در برابر شناسایی، موفق به مهار بخش قابل توجهی از برتری اطلاعاتی دشمن شده است. این نبرد فناورانه که بر پایه پهپادهای رزمی و تجسسی، سامانه‌های پردازش داده بلادرنگ و الگوریتم‌های تحلیل تهدیدات بنا شده، ماهیت نبردهای آینده را به‌طرز چشمگیری بازتعریف کرده است.
تحولات میدانی اخیر در جنوب لبنان و خطوط تماس با رژیم صهیونیستی، نشانگر ورود درگیری‌ها به مرحله‌ای نوین است که پهپادها، سامانه‌های هوشمند و فناوری‌های پیشرفته در آن نقش اول را بازی می‌کنند.
ورود گسترده پهپادهای تجسسی به نبرد لبنان
رژیم اسرائیل طی ماه‌های اخیر با اتکا به ناوگان گسترده پهپادهای تجسسی (ISR UAVs) همچون Hermes 450، Hermes 900 و Heron، اقدام به پروازهای پیوسته بر فراز نوار مرزی لبنان کرده است. هدف اصلی این عملیات، نقشه‌برداری اطلاعاتی، شناسایی استحکامات مقاومت و جمع‌آوری داده‌های مکانی برای برنامه‌ریزی حملات دقیق بوده است.
این پروازها اغلب با استفاده از الگوریتم‌های تحلیل تصویر بلادرنگ (Real-Time ISR Processing) و سامانه‌های شناسایی خودکار اهداف (ATR) مبتنی بر هوش مصنوعی انجام شده‌اند که قابلیت ردیابی تغییرات میدانی در سطح سانتی‌متری را فراهم می‌کند.
افزایش حملات پهپادی رزمی با استفاده از هوش مصنوعی
در کنار تجسس، رژیم اسرائیل به طور فزاینده‌ای از پهپادهای تهاجمی کوچک (Loitering Munitions) مانند Harop و Harpy-2 بهره گرفته است. این پرنده‌ها، با بهره‌گیری از موتورهای تحلیل تهدیدات آنی مبتنی بر هوش مصنوعی (AI-based Targeting Systems)، قادر به انتخاب و حمله خودکار به اهداف با ارزش در جبهه مقاومت هستند.
نمونه‌ای از این عملیات، حملات پهپادی به پایگاه‌های ارتباطی مقاومت و انهدام مراکز حساس مخابراتی طی ماه آوریل و مه ۲۰۲۵ بود. این حملات با هدایت هوش مصنوعی و بدون نیاز به اپراتور انسانی در فاز نهایی اجرا شد، که نشان‌دهنده بلوغ فناوری سامانه‌های بدون‌سرنشین تهاجمی است.
پاسخ مقاومت: مقابله فناورانه و فریب الکترونیکی
در پاسخ به این تهدیدات پیشرفته، مقاومت لبنان رویکردی چندلایه اتخاذ کرده است:
- عملیات فریب الکترونیکی (Electronic Warfare Deception): با استفاده از سامانه‌های جمر، طعمه‌های حرارتی، ارسال سیگنال‌های جعلی (Spoofing) و ایجاد امواج راداری گمراه‌کننده، موفق به سردرگمی پهپادهای دشمن و انحراف آنها از اهداف اصلی شده است.
- شبکه‌های مخابراتی مقاوم: ایجاد شبکه‌های ارتباطی زیرزمینی و امن، با پوشش‌های مقاوم در برابر شنود الکترونیکی و شناسایی طیفی، مانع از رهگیری مکالمات و داده‌های تاکتیکی مقاومت شده است.
- استفاده محدود از تابش الکترومغناطیسی: نیروهای مقاومت با پیروی از دکترین سکوت الکترونیکی، از بروز نشانه‌های قابل شناسایی برای سامانه‌های نظارتی خودکار دشمن جلوگیری کرده‌اند.
آماده‌سازی برای جنگ الگوریتمی آینده
یکی از نکات برجسته تحولات اخیر، انتقال تدریجی نبردها به فاز «جنگ الگوریتمی» است؛ جایی که تحلیل داده‌های میدانی، تصمیم‌گیری‌های تاکتیکی، و حتی برخی عملیات‌های رزمی به سیستم‌های خودکار مبتنی بر یادگیری ماشین واگذار شده است.
رژیم اسرائیل با بهره‌گیری از فناوری‌های یادگیری عمیق (Deep Learning) و تحلیل رفتار میدان جنگ (Battlefield Behavior Analysis)، قصد دارد الگوهای رفتاری مقاومت را شناسایی و پیش‌بینی کند. در مقابل، مقاومت لبنان نیز با درک این رویکرد، تلاش کرده است الگوهای خود را تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی نماید.
سامانه‌های بدون‌سرنشین دریایی در حمایت از عملیات زمینی
نکته قابل توجه دیگر، استفاده از
پهپادهای دریایی (
Unmanned Surface Vessels - USVs) در عملیات نزدیک به خطوط ساحلی جنوب لبنان است. این سامانه‌ها با مأموریت‌های تجسسی، نظارتی و گاهی تهاجمی، به پشتیبانی از عملیات اطلاعاتی زمینی پرداخته‌اند.
بر اساس گزارش‌های موثق، برخی از این USVها مجهز به حسگرهای چندطیفی (Multi-Spectral Sensors) و سامانه‌های ارتباطی ایمن هستند و داده‌های حیاتی از خطوط مقدم جبهه فراهم می‌کنند.
چالش‌های عملیاتی اسرائیل در برابر فناوری مقاومت
با وجود برتری نسبی فناورانه، رژیم اسرائیل با چالش‌های مهمی مواجه شده است:
- ناکارآمدی برخی الگوریتم‌های شناسایی خودکار در محیط‌های پیچیده و پرنویز جنوب لبنان.
- انطباق‌پذیری سریع مقاومت در برابر شیوه‌های جدید عملیات پهپادی دشمن.
- افزایش تلفات پهپادهای تهاجمی به دلیل پیشرفت سامانه‌های دفاع نقطه‌ای مقاومت.
هوشمندی تاکتیکی و فنی مقاومت
تحولات جنوب لبنان در سال ۲۰۲۵ گواه آن است که نبردهای آینده به‌طور فزاینده‌ای مبتنی بر پهپادها، سامانه‌های خودکار و هوش مصنوعی خواهد بود. مقاومت لبنان با هوشمندی تاکتیکی و فنی، موفق شده بخشی از برتری اطلاعاتی و فناورانه دشمن را خنثی کند و حتی ابتکار عمل را در برخی جبهه‌ها بازپس گیرد.
در عین حال، رقابت فناورانه بین دو طرف همچنان ادامه دارد و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده شاهد ارتقاء سطح استفاده از پهپادهای نیمه‌خودران، سامانه‌های تحلیل بلادرنگ تهدیدات و معماری‌های ارتباطی مقاوم‌تر باشیم.