راهبرد پهپادی ترکیه

در سال‌های اخیر در هیچ‌جای جهان به اندازه خاورمیانه و شمال آفریقا، استفاده از پهپادهای نظامی مطرح نبوده است؛ از عراق و یمن تا لیبی و مراکش. اخیرا ابوظبی، پایتخت امارات نیز مورد حمله هواپیماهای بدون سرنشین قرار گرفت که گمان می‌رود برای انتقام از دخالت امارات در درگیری‌های یمن بوده است.

تقریبا هر کشوری در زرادخانه خود پهپاد می‌خواهد؛ زیرا روشی نسبتا ارزان برای ضربه به دشمنان است. علاوه‌بر‌این پهپادها سلاح‌هایی هستند که می‌توانند مخفیانه مورد استفاده قرار گیرند، بدون سرنشین هستند و ردی از خود باقی نمی‌گذارند. در صورت تمایل، استفاده‌کنندگان می‌توانند انکار کنند که موشک‌هایی که پهپادها به جایی شلیک کرده‌ و نتایج مرگ‌باری داشته‌اند، متعلق به آنها بوده است. آمریکا برای اولین بار هواپیماهای بدون سرنشین را به‌عنوان وسیله‌ای مناسب برای هدف‌قرار‌دادن دشمن از راه دور به کار برد.

قدرت‌های متوسط و حتی کوچک یا گروه‌هایی مانند انصارالله در یمن از هواپیماهای بدون سرنشین در نیروی هوایی خود استفاده می‌کنند. در منطقه، از جمله ترکیه و ایران و همچنین رژیم صهیونیستی پهپادهای ساخت خود را در اختیار دارند.

آمریکا و اسرائیل تمایلی به صادرات پهپادهای نظامی‌ به کشورهای عربی ندارند. این نیاز در بازار، عمدتا از سوی چین و ترکیه تأمین می‌شود. بخشی از این پهپادها از فناوری پیچیده‌ای برخوردار نیستند و موتورها از شرکت‌های اروپایی و دوربین‌ها از شرکت‌های دیگر تهیه شده‌اند. پهپادها برای عملیات خارجی محدود مناسب هستند.

امارات، پهپادهای چینی وینگ‌لونگ2 را در اختیار ژنرال خلیفه حفتر در لیبی قرار داد و پس از آن ترکیه با موفقیت هواپیماهای TB2 را به‌ نفع دولت لیبی، مخالف حفتر، مستقر کرد. هنگامی‌ که شورشیان تیگرای اخیرا به نظر اماراتی‌ها در اتیوپی پیشروی کردند، آنان به دولت اتیوپی هم پهپادهای وینگ‌لونگ دادند. گفته می‌شود ارتش اتیوپی هم پهپادهای TB2 ترکیه و هم پهپادهای دیگر کشورها را در اختیار دارد. رهبران نظامی غربی متوجه هستند که از این پس هر درگیری دارای یک عنصر پهپادی خواهد بود. غربی‌ها از دستیابی کشورها به پهپادها بسیار نگران هستند و معتقدند زمان آن فرا‌رسیده است که قوانینی درمورد تکثیر پهپادها وضع شود؛ اما احتمال موفقیت چنین قانونی بدون همکاری چین و روسیه بسیار اندک است.

 

تصمیم‌گیرندگان سیاسی-نظامی ترکیه با فهم درس‌های عملیات «سپر فرات» و «شاخه زیتون» بر آسیب‌پذیری پرسنل نظامی در مناطق نبرد تمرکز کردند. با توجه به اقدامات نظامی ترکیه در محیط پیرامونی خود، تلاش‌های این کشور برای ایجاد ظرفیت صنعتی دفاعی بومی و وضعیت جدید آن به‌عنوان یک قدرت پهپادی باید مورد توجه قرار گیرد. تولید پهپاد و پهپادهای مسلح ترکیه توجه بازار جهانی را به خود جلب کرده است. عربستان که به محصولات دفاعی ترکیه علاقه‌مند است، ضمن خریداری پهپادهای مسلح مدل KARAYEL-SU از شرکت ترکیه‌ای «وستل دیفنس»، به مهمات هدایت‌شونده MAM-L ROKETSAN و خودروهای زرهی تولید‌شده در شرکت ترکیه‌ای Nurol Makina مجهز است. روسیه نیز واردات تسلیحات خود را افزایش داده و ممکن است مسکو در آستانه تبدیل‌شدن به خریدار تجهیزات نظامی ترکیه، به‌ویژه هواپیماهای بدون سرنشین باشد. پس از اینکه اوکراین از هواپیماهای بدون سرنشین ساخت ترکیه علیه جدایی‌طلبان طرفدار روسیه استفاده کرد، مسکو مدعی شد پهپادهای ترکیه موجب بی‌‌ثباتی در منطقه شده است. اوکراین درباره خرید تعداد زیادی پهپاد مسلح TB2 از ترکیه، اعتقاد دارد برخورداری از این پهپادها برای بازدارندگی روسیه ضروری است.

 

وزیر خارجه ترکیه درباره استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین ساخت ترکیه اعتقاد دارد: «اگر کشوری آنها را از ما یا از یک کشور دیگر خریده باشد، آن سلاح را نمی‌توان سلاح ترک یا روسی یا اوکراینی نامید.

پهپادها شاید در ترکیه تولید شده باشد؛ اما مال اوکراین است. ترکیه را نمی‌توان به خاطر این موضوع مقصر دانست.

گاهی در طول مبارزه با تروریسم در کشورهای مختلف با سلاح‌های ساخت کشورهای مختلف از‌جمله روسیه مواجه می‌شویم؛ اما هرگز روسیه را به این خاطر متهم نمی‌کنیم.

اوکراین نیز نباید از نام ما استفاده کند». یونان نیز به‌عنوان همسایه پرتنش ترکیه، اعتقاد دارد پهپادهای ترکیه تهدیدی برای امنیت این کشور است.

 

آتن ظاهرا به‌ دنبال راه‌حل‌های عملیاتی و همچنین دیپلماتیک برای مقابله با این تهدیدات در دریای اژه و مدیترانه شرقی است. به ادعای آتن، آنکارا از پهپاد‌ها به‌عنوان اهرمی برای تصویب توافق‌نامه‌ها با بازیگران مختلف در منطقه استفاده می‌کند و یونان نیز به‌ دنبال راه‌هایی برای جلوگیری از بهره‌برداری ترکیه از این پهپادها است.

رسانه‌های طرفدار دولت حزب عدالت و توسعه ترکیه از تمایل این دولت برای «ورود نظامی» به سایر کشورهای آفریقایی پس از لیبی خبر می‌دهند. این رسانه‌ها اقدام به انتشار اخباری درباره فروش پهپادهای مسلح به مراکش و موفقیت پهپادهای مسلح ترکیه در جنگ داخلی اتیوپی کرده و ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در نیجر را یادآور می‌شوند. ترکیه اکنون در حال مذاکره با 25 کشور آفریقایی برای فروش پهپاد Bayraktar TB2 مجهز به موشک است. پارلمان آلبانی نیز لایحه اصلاحیه بودجه برای خرید پهپادهای مسلح از ترکیه را بالغ بر هشت میلیون یورو تصویب کرد. پس از نقش تعیین‌کننده پهپادهای ترکیه در جنگ جمهوری آذربایجان و ارمنستان کشورهای لهستان، مراکش و اوکراین TB2 ترکیه را خریدند و کشورهای آنگولا، اتیوپی، نیجر، نیجریه و رواندا اکنون درصدد خرید آن هستند.

 

برنامه هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه اگرچه یک دستاورد فنی بوده و جایگاه قدرتمندی را در بازار رو به رشد فناوری‌های پهپادهای نظامی ایجاد کرده‌؛ اما تأکید بیش از حد ارتش ترکیه بر اثربخشی پهپادها مبالغه‌آمیز است. به غیر از ترکیه، تنها تعداد اندکی از کشورهای جهان قادر به تولید پهپادهای پیشرفته و مسلح هستند. آنچه دستاوردهای ترکیه را در این زمینه برجسته‌تر می‌کند، سرعت دستیابی ترکیه به آن است. آنکارا در حوزه پهپادهای مسلح، این کشور در آینده نیز نقش مهمی در تولید این سامانه‌های تسلیحاتی پیشرفته و بهره‌گیری از آن ایفا خواهد کرد. با توجه به اینکه بخشی از تجهیزات پهپادهای ترکیه از آمریکا، انگلیس و کانادا وارد می‌شود و این کشورها اعلام کرده‌اند که از این پس چنین تجهیزاتی را به ترکیه نمی‌فروشند، توسعه این پهپادها به‌ طور بالقوه ممکن است متوقف یا در بلندمدت با اخلال روبه‌رو شود.