دولت چین اعلام کرد که شرکت آمریکایی Shield AI را به دلیل همکاری نظامی با تایوان در حوزه پهپادهای رزمی هوش‌مصنوعی، در فهرست نهادهای غیرقابل اعتماد خود قرار داده است. این شرکت از آوریل ۲۰۲۵ از تجارت و سرمایه‌گذاری در چین منع می‌شود. شیلد ای‌آی توسعه‌دهنده پهپادهای V-BAT است که قابلیت برخاست و فرود عمودی دارند و با اتکای کامل بر هوش مصنوعی عمل می‌کنند. با وجود اینکه تأثیر اقتصادی مستقیم این تحریم بر شرکت محدود خواهد بود، اما از منظر ژئوپلیتیکی و پیام روانی برای ایالات متحده و کشورهای منطقه به‌ویژه جنوب شرق آسیا بسیار مهم تلقی می‌شود. این تصمیم چین به‌عنوان بخشی از نبرد تکنولوژیک بر سر تایوان ارزیابی می‌شود.
در ادامه تشدید رقابت‌های تکنولوژیک و ژئوپلیتیکی میان چین و ایالات متحده، دولت پکن اعلام کرد شرکت آمریکایی Shield AI را به فهرست "نهادهای غیرقابل اعتماد" خود اضافه کرده است. این شرکت پیشرو در توسعه پهپادهای رزمی مبتنی بر هوش مصنوعی، از آوریل سال ۲۰۲۵ از هرگونه تجارت، انتقال فناوری و سرمایه‌گذاری در چین منع خواهد شد.
بر اساس بیانیه رسمی منتشرشده، دلیل این تصمیم همکاری امنیتی شرکت Shield AI با نهادهای دفاعی تایوان عنوان شده است؛ موضوعی که از سوی چین به‌عنوان تهدیدی علیه تمامیت ارضی و امنیت ملی قلمداد می‌شود.
معرفی شرکت Shield AI
Shield AI که در سال ۲۰۱۵ در شهر سن‌دیگو ایالت کالیفرنیا تأسیس شد، در توسعه سیستم‌های پروازی خودمختار برای عملیات‌های نظامی تخصص دارد. محصول شاخص این شرکت پهپاد V-BAT است که قابلیت برخاست و فرود عمودی (VTOL) داشته و به‌صورت کامل با سیستم‌های ناوبری مستقل عمل می‌کند. این پهپادها برای شناسایی، جاسوسی و حملات دقیق در محیط‌های پیچیده شهری یا کوهستانی طراحی شده‌اند.
مشتریان اصلی این شرکت شامل وزارت دفاع ایالات متحده، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی آمریکا هستند. فناوری این شرکت نقش محوری در تغییر دکترین پهپادی ایالات متحده ایفا کرده است.
جزئیات تحریم
تحریم شرکت Shield AI از آوریل ۲۰۲۵ اجرایی می‌شود. این شرکت به فهرست نهادهای غیرقابل اعتماد چین (Unreliable Entity List) افزوده شده است. پیامدهای این تحریم شامل موارد زیر است:
- ممنوعیت هرگونه تجارت و سرمایه‌گذاری توسط یا با این شرکت در چین
- ممنوعیت انتقال فناوری و تأسیس دفاتر در خاک چین
- اعمال محدودیت بر همکاری‌های صنعتی، فنی یا آموزشی
این فهرست واکنشی متقابل به فهرست معروف "Entity List" وزارت بازرگانی آمریکا است که شرکت‌های چینی را از همکاری با آمریکا منع می‌کند.
همکاری با تایوان
بر اساس تحلیل‌های انجام شده، همکاری Shield AI با تایوان شامل اشتراک‌گذاری نسخه‌هایی از پهپاد V-BAT برای تمرینات نظامی و آزمایشات دفاعی، همچنین انتقال دانش فنی برای توسعه نرم‌افزارهای فرماندهی و کنترل مبتنی بر هوش مصنوعی بوده است.
این فعالیت‌ها حساسیت بالایی برای چین دارد، چرا که پکن تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند و هرگونه همکاری نظامی بین کشورهای خارجی و تایوان را به‌عنوان دخالت در امور داخلی خود ارزیابی می‌کند.
پیام ژئوپلیتیکی و استراتژیک
اقدام چین در تحریم شیلد ای‌آی، در امتداد جنگ سرد تکنولوژیک میان واشنگتن و پکن قابل تحلیل است. این تحریم پیام مهمی به شرکت‌هایی است که در حوزه فناوری‌های نظامی فعال هستند و با تایوان همکاری می‌کنند.
پهپادهای خودمختار توسعه‌یافته توسط Shield AI، به‌ویژه در قالب ناوگان‌های مشترک (Swarm)، بدون نیاز به اپراتور انسانی و با استفاده از الگوریتم‌های تصمیم‌گیری خودکار، در سناریوهای جنگی علیه چین پتانسیل بالایی دارند.
این موضوع به‌ویژه در سیاست‌های صادرات فناوری آمریکا به تایوان در حوزه سیستم‌های بدون سرنشین تأثیرگذار خواهد بود.
تأثیر بر بازار و سرمایه‌گذاری
اگرچه Shield AI یک شرکت خصوصی است، اما حمایت مالی گسترده‌ای از سوی سرمایه‌گذاران بزرگ مانند Andreessen Horowitz، Founders Fund و Snowpoint Ventures دریافت کرده است. تحریم چین ممکن است جذابیت سرمایه‌گذاری در این شرکت را برای بازیگران بین‌المللی کاهش دهد، هرچند بازار اصلی Shield AI در حوزه دفاعی ایالات متحده متمرکز است.
واکنش منطقه‌ای
این اقدام چین احتمالاً باعث بازنگری در سیاست‌های دفاعی کشورهای جنوب شرق آسیا خواهد شد. از جمله تأثیرات احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: برای کاهش وابستگی به فناوری‌های خاص و افزایش تاب‌آوری در برابر تحریم‌ها
- توسعه فناوری بومی پهپادی: برای خودکفایی در برابر محدودیت‌های بین‌المللی
- افزایش حساسیت نسبت به همکاری‌های دفاعی با چین یا آمریکا
اهمیت راهبردی و ژئوپلیتیکی
تحریم شیلد ای‌آی بیش از آنکه جنبه اقتصادی داشته باشد، از منظر روانی، ژئوپلیتیکی و راهبردی اهمیت دارد. این تصمیم بخشی از تلاش چین برای تعیین خط قرمز در مورد تایوان و مقابله با گسترش نفوذ فناوری‌های نظامی آمریکایی در حیاط خلوت چین است.
با توجه به وابستگی روزافزون ارتش‌های جهان به پهپادهای هوشمند، این تنش‌ها می‌توانند مسیر آینده نوآوری و رقابت‌های نظامی را در شرق آسیا و فراتر از آن شکل دهند.