آیین نامه مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق سبک غیرنظامی
مصوب 1386,05,24با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1 : اصطلاحات زیر در این آیین نامه در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف ـ سازمان : سازمان هواپیمایی کشوری.
ب ـ وسیله پرنده: کلیه وسایل پرندة فوق سبک غیرنظامی که حداکثر وزن هنگام برخاستن آنها از ششصد (600) کیلوگرم تجاوز نکند از قبیل : وسایل پرنده موتوردار یا بدون موتور، یک نفره یا دو نفره و یا
بدون سرنشین مانند هواپیما و هلی کوپتر فوق سبک، جایرو وپتر فوق سبک، کایت موتوردار، پاراموتور، کایت، پاراگلایدر، پاراموتور، چتر و هواپیمای مدل و نظایر آن که بر طبق این
آیین نامه مورد استفاده قرار می گیرند.
ج ـ خلبان : افرادی که دارای گواهینامه پرواز با وسایل پرنده از سازمان می باشند.
د- مربی پرواز : افرادی که دارای گواهینامه مربیگری وسایل پرنده می باشند.
هـ ـ دفتر ثبت: دفتر مخصوصی که در سازمان نگاهداری می شود و وسایل پرنده در آن به ثبت می رسند.
و ـ گواهینامه ثبت : سندی که مشخصات وسیله پرنده در آن ثبت و توسط سازمان صادر می گردد.
ز ـ گواهینامه پرواز : سندی که نشانگر صلاحیت شخص جهت انجام پرواز با وسیله پرنده میباشد و توسط سازمان صادر می شود.
ح ـ معاینه فنی : معاینه و آزمایش فنی ـ عملیاتی وسیله پرنده اعم از تشخیص اصالت، سلامت فنی تجهیزات، ایمنی و زیست محیطی آن .
ط - گواهینامه معاینه فنی : سندی که نشان می دهد وسیله پرنده دارای شرایط لازم جهت انجام پرواز می باشد.
ی ـ مؤسسات کارشناسی : مؤسساتی غیردولتی هستند که دارای مجوز فعالیت از سازمان جهت معاینه فنی وسیله پرنده و صدور گواهینامه معاینه فنی می باشند.
ک ـ مؤسسه آموزش مجاز: مؤسسه غیردولتی که از سازمان مجوز لازم را جهت آموزش علمی و عملی پرواز با وسایل پرنده دریافت می دارد.
ل ـ گواهی نامه انجام کار : سندی که نشانگر صلاحیت شخص جهت انجام معاینه فنی در مؤسسات کارشناسی مجاز بوده و از سوی سازمان صادر می گردد.
م ـ مؤسسه تفریحی و گردشگری: مؤسسه ای غیردولتی که از سازمان مجوز لازم جهت ایجاد فضا و تأسیسات و تجهیزات را دریافت داشته و سایر مؤسسات و اشخاص می توانند خدمات آموزشی، تفریحی، گردشگری، نگهداری و تعمیر، طراحی و ساخت را در این قبیل مکانها ارایه نمایند.
ن - باشگاه ورزشهای هوایی: باشگاه ورزشی که به منظور تعلیم و توسعه رشته های ورزشی هوایی (از قبیل پاراگلایدر، پاراموتور، پاراسل، کایت و چتربازی)، نحوه آموزش و استفاده از تجهیزات و وسایل ورزشهای هوایی، طبق استانداردهای پذیرفته شده ملی و بین المللی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی پس از تأیید سازمان با مجوز وزارت ورزش و جوانان مطابق قانون اجازه تأسیس باشگاه ورزشی و ورزشگاه توسط مردم با نظارت دولت - مصوب 1369- و آیین نامه اجرایی آن تأسیس و اداره می شود.
ماده 2 ـ هر وسیله پرنده که در فضای هوایی جمهوری اسلامی ایران پرواز می نماید باید در دفتر به ثبت برسد و علامت ثبت و تابعیت ایرانی دریافت دارد.
ماده 3 ـ پرواز با وسیله پرنده که به ثبت نرسیده ممنوع است مگر آنکه در موارد ضروری قبل از پرواز از سازمان گواهینامه ثبت موقت دریافت کرده باشد.
ماده 4 ـ تشخیص ثبت انواع وسیله پرنده موضوع این آیین نامه با سازمان است.
ماده 5 - وسیله پرنده با علامت ثبت و تابعیت خارجی فقط با اجازه سازمان می تواند در فضای هوایی جمهوری اسلامی ایران پرواز نماید.
ماده 6 - مالک وسیله پرنده ممکن است شخصاً یا از طریق نماینده قانونی خود به سازمان مراجعه و وسیله پرنده را به ثبت برساند و گواهینامه ثبت دریافت دارد.
دستورالعمل اجرایی و صدور گواهینامه ثبت، پس از تصویب سازمان، به اجرا درمی آید.
ماده 7 - مالک وسیله پرنده در صورت هرگونه نقل و انتقال باید موضوع را به اطلاع سازمان برساند تا در دفتر ثبت و گواهینامه ثبت اصلاح گردد.
ماده 8 ـ مالک وسیله پرنده باید حداکثر ده روز پس از زمان تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت، نشانی و کدپستی خود را به طور کتبی به سازمان اعلام نماید. مسئولیتهای قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت به عهده مالک خواهد بود.
ماده 9 - درصورتی که وسیله پرنده از سوی مراجع صالح توقیف، ضبط و یا مصادره شود باید مراتب ظرف مدت پانزده (15) روز از سوی مراجع صالح و یا منتقل الیه به سازمان اعلام شود.
ماده 10ـ چنانچه مالک وسیله پرنده اشخاص حقوقی باشند، مدیر مربوطه مکلف است ظرف چهل و هشت (48) ساعت پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه مراتب را به طور کتبی به اطلاع سازمان برساند.
ماده 11 - در صورت فوت یا محجور شدن مالک وسیله پرنده، بر حسب مورد یکی از وراث یا نماینده وراث یا قیم قانونی مکلف است ظرف مدت ده (10) روز از تاریخ فوت یا حجر موضوع را به اطلاع سازمان برساند.
ماده 12 - هرگاه گواهینامه ثبت وسیله پرنده مفقود یا از بین برود مالک یا نماینده قانونی وی باید مراتب را ظرف مدت چهل و هشت (48) ساعت به سازمان اعلام کند و اقدام به دریافت گواهینامه ثبت المثنی نماید.
ماده 13 - سازندگان و فروشندگان وسیله پرنده موظف هستند به منظور عرضه و انتقال و انجام آزمایش وسیله پرنده از سازمان گواهینامه ثبت موقت دریافت دارند.
ماده 14 ـ چنانچه مالک قصد تغییر رنگ یا تعویض بدنه و موتور وسیله پرنده را داشته باشد باید قبلاً مجوز لازم را از سازمان دریافت نماید.
ماده 15 ـ درصورتی که وسیله پرنده مفقود شود یا به سرقت رود و یا به هر علت دیگر مورد تصرف غیرقانونی قرار گیرد، مالک یا نماینده قانونی وی باید بلافاصله مراتب را به سازمان اعلام نماید.
ماده 16 ـ هر کس بخواهد با هر نوع وسیله پرنده پرواز نماید باید گواهینامه پرواز معتبر و متناسب با فعالیت را از سازمان دریافت دارد.
ماده 17 - صدور و تمدید انواع گواهینامه های پرواز و شرایط مربوط به آن و همچنین ضوابط چگونگی انجام دوره های آموزشی و انجام آزمونها براساس مقررات هوانوردی و دستورالعملی خواهد بود که به تصویب سازمان می رسد.
ماده 18 ـ صدور گواهینامه پرواز بر مبنای ارایه گواهی صادره از مؤسسات آموزشی مجاز مبنی بر گذراندن دوره آموزش علمی و مهارت عملی انجام می پذیرد.
ماده 19 ـ سازمان برای صدور گواهینامه پرواز می تواند در صورت نیاز از متقاضی آزمایش مجدد به عمل آورد.
ماده 20 ـ مسئولیت فراگیری آموزش علمی و مهارت عملی پرواز و آزمایش نهایی به عهده مؤسسه آموزشی مجاز خواهد بود.
ماده 21 ـ دارنده گواهینامه پرواز موظف است یک ماه پیش از پایان اعتبار گواهینامه، مدارک لازم را جهت تمدید یا تعویض گواهینامه به سازمان تسلیم نماید.
ماده 22 ـ سازمان می تواند گواهینامه پرواز غیرمعتبر را با ارایه رسید به دارنده آن اخذ نماید. دارنده گواهینامه پرواز پس از ارایه مدارک لازم می تواند نسبت به تمدید یا تعویض گواهینامه پرواز اقدام نماید.
ماده 23 - در صورتی که گواهینامه پرواز مفقود شود و یا از بین برود، دارنده آن می تواند تقاضای صدور المثنی نماید. سازمان با دریافت مدارک لازم نسبت به صدور گواهینامه پرواز المثنی اقدام می نماید.
ماده 24 ـ دارندگان گواهینامه‌های پرواز معتبر خارجی می توانند تا شش (6) ماه پس از ورود به ایران با آن گواهینامه پرواز نمایند و درصورت تمایل به ادامه پرواز در ایران باید متقاضی پیش از سپری شدن مدت مذکور با مراجعه به سازمان، گواهینامه پرواز خود را به گواهینامه پرواز ایرانی تبدیل نماید.
ماده 25 ـ هرگاه دارنده گواهینامه پرواز یکی از شرایط جسمانی و سلامت را از دست بدهد، حق انجام پرواز را ندارد و باید موضوع را به اطلاع سازمان برساند، در صورت مؤثر بودن از دست دادن شرایط، گواهینامه پرواز توسط سازمان اخذ و ابطال می گردد.
ماده 26 ـ پرواز با وسیله پرنده که گواهینامه معاینه فنی معتبر نداشته باشد، ممنوع است.
ماده 27 ـ دارندگان وسیله پرنده مکلف هستند وسیله پرنده خود را در مؤسسات کارشناسی مجاز حاضر نمایند و پس از احراز شرایط لازم، گواهینامه معاینه فنی دریافت دارند.
ماده 28 ـ دارنده وسیله پرنده موظف است در صورت بروز نقص فنی در زمان اعتبار گواهینامه معاینه فنی برای رفع نقص اقدام نماید.
ماده 29 ـ مؤسسه کارشناسی مجاز پس از بازدید و آزمایش فنی ـ عملیاتی وسیله پرنده و احراز شرایط لازم نسبت به صدور گواهینامه معاینه فنی با درج مدت اعتبار گواهی نامه که براساس دستورالعمل مصوب سازمان تعیین خواهد شد، اقدام می نماید.
ماده 30 ـ ضوابط تأسیس، تشخیص صلاحیت، اختیارات و نحوه صدور پروانه مؤسسات کارشناسی مجاز براساس دستورالعملی است که به تصویب سازمان می رسد.
ماده 31 ـ معاینه فنی در مؤسسات کارشناسی مجاز باید به وسیله کارشناسان دارای گواهینامه انجام کار از سازمان صورت پذیرد.
ماده 32 ـ دارنده وسیله پرنده ای که مطابق نظر مؤسسات کارشناسی مجاز دارای عیب و نقص تشخیص داده شده، فقط می تواند وسیله پرنده را تا تاریخی که در برگ اجازه نامه صادره توسط مؤسسه مشخص شده به تعمیرگاه یا توقفگاه منتقل سازد و هرگونه استفاده دیگر از وسیله پرنده ممنوع می باشد.
ماده 33 ـ مؤسسات کارشناسی مجاز مکلف هستند یک نسخه از گواهینامه معاینه فنی یا اجازه نامه را به سازمان ارسال نمایند. چنانچه وسیله پرنده بدون اصالت تشخیص داده شود، ضمن عدم صدور گواهینامه معاینه فنی، موضوع را به اطلاع سازمان خواهند رساند.
ماده 34 - در مواردی که پرواز وسیله پرنده طبق نظر سازمان به علت معایب و نواقص فنی خطرناک تشخیص داده شود، ضمن توقیف گواهینامه معاینه فنی، مالک وسیله، پس از رفع عیب و تأیید مؤسسه کارشناسی مجاز، گواهینامه معاینه فنی را دریافت خواهد کرد.
ماده 35 ـ دارندگان وسیله پرنده صرفاً باید وسیله پرنده ای را که لوازم و تجهیزات مندرج در اسناد کارخانه ساخت آن و یا مقررات عملیات پرواز سازمان را دارا می باشد، به پرواز درآورند، در غیر این صورت مسئول سوانح و حوادث احتمالی خواهند بود.
ماده 36 ـ اشخاص حقیقی مالک وسیله پرنده می توانند به منظور انجام پرواز تفریحی شخصی با رعایت مقررات این آیین نامه از وسیله پرنده بهره برداری نمایند.
ماده 37 ـ مؤسسات آموزشی و یا تفریحی – ورزشی و گردشگری می توانند به منظور انجام پروازهای آموزشی و یاتفریحی – ورزشی و گردشگری با رعایت مقررات این آیین نامه و دستورالعملهای اجرایی آن از وسیله پرنده بهره برداری نمایند.
ماده 38 - مؤسسات خدمات خاص هوایی می توانند به منظور انجام خدماتی از قبیل سمپاشی، اطفاء حریق، گشت و دیده‌بانی، نمایش، تبلیغات، فیلمبرداری، تحقیقات و نظایر آن با رعایت مقررات این آیین نامه وسیله پرنده را مورد بهره برداری قرار دهند.
ماده 39 ـ اجازه پروازهای داخلی یا بین المللی با وسیله پرنده در مسیرهای هوایی باید از طریق مؤسسات تفریحی، ورزشی هوایی، فرودگاههای کشور و یا باندهای پروازی که دارای مجوز از سازمان هستند و براساس دستورالعمل های مصوب سازمان و با رعایت مقررات هوانوردی صادر شود.
ماده 40 - شرکتهای طراحی و ساخت و مونتاژ وسایل پرنده پس از دریافت پروانه از وزارت صنایع و معادن و سازمان می توانند نسبت به طراحی و ساخت و مونتاژ این نوع وسایل با رعایت مقررات و دستورالعملهای مصوب اقدام نمایند.
ماده 41 ـ کارگاههای نگهداری و تعمیر وسایل پرنده پس از دریافت پروانه از سازمان
می‌توانند نسبت به نگهداری و تعمیر این نوع وسایل با رعایت مقررات و دستورالعملهای مصوب اقدام نمایند.
ماده 42 ـ ضوابط ایجاد، وظایف، مسئولیت ها و نحوه صدور پروانه برای مؤسسات آموزشی و یا تفریحی و گردشگری، مؤسسات خدمات خاص هوایی، کارگاههای نگهداری و تعمیر، مجتمعهای تفریحی هوایی براساس دستورالعملی است که به تصویب سازمان می رسد.
تبصره 1 : صدور مجوز تأسیس مؤسسه و انجام فعالیت منوط به موافقت شورای تأمین استان محل فعالیت مؤسسه می باشد. شورای امنیت کشور دستورالعمل مربوط را تدوین و به شورای تأمین استانها اعلام می نماید.
تبصره 2 - ضوابط تأسیس، وظایف، مسئولیتها و نحوه صدور پروانه تأسیس و مجوز فعالیت باشگاههای ورزشهای هوایی براساس دستورالعملی خواهد بود که به تصویب وزارت ورزش و جوانان و سازمان می رسد.
ماده 43 ـ ضوابط تأسیس، وظایف، مسؤولیتها و نحوه صدور پروانه برای مؤسسات طراحی، ساخت و مونتاژ براساس دستورالعملی است که به تصویب “وزارت صنایع و معادن و سازمان می رسد“.
ماده 44 ـ اشخاص حقیقی مالک وسیله پرنده باید در مجتمع های تفریحی ـ ورزشی مجاز پرواز نمایند.
ماده 45 ـ اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند تمامی ضوابط و مقررات بهره برداری از وسایل پرنده، مصوب سازمان را در چارچوب قانون هواپیمایی کشوری و این آیین نامه را به اجرا درآورند. در غیر اینصورت با متخلف مطابق با ماده (16) قانون هواپیمایی کشوری ـ مصوب 1328 ـ رفتار خواهد شد.
ماده 46 ـ تمامی مؤسسات آموزشی و یا تفریحی ـ ورزشی هوایی، گردشگری، مؤسسات خدمات خاص هوایی، مجتمع های تفریحی ـ ورزشی هوایی و فرودگاههای دارای پروانه مجاز با تأمین امکانات ایمنی و پیش‌بینی‌های لازم برای موارد اضطراری طبق ضوابط تعیین شده سازمان، باید با همکاری سایر نهادهای مربوط در مورد تجسس و نجات وسایل پرنده سانحه یا حادثه دیده اقدام نمایند.
ماده 47 ـ تمامی دارندگان وسایل پرنده باید وسیله پرنده را حسب نوع بهره برداری از آن، بیمه شخص ثالث و یا بیمه مسئولیت نمایند.
ماده 48 ـ اسناد و مدارک مربوط به وسیله پرندة از قبیل ثبت، معاینه فنی، بیمه نامه و همانند آن باید به گونه‌ای در دسترس باشد که در هر زمان ممکن بتواند به رؤیت بازرسان سازمان برسد.
ماده 49 ـ مسئولیت نگهداری و تعمیر وسیله پرنده به عهده دارنده آن است و خلبان پس از اطمینان از بی عیب و نقص بودن وسیله پرنده می تواند با آن پرواز نماید.
ماده 50 ـ مسئولیت رعایت و اجرای ضوابط و دستورالعملهای بهره برداری از وسیله پرنده و انجام پرواز و جدیت در تأمین و برقراری ایمنی پرواز و پیشگیری از سوانح به عهده خلبان
می باشد.
ماده 51 - نشست و برخاست وسیله پرونده در محلهای غیرمجاز مانند جاده‌ها ممنوع است مگر در مواقع اضطراری که باید چگونگی وقوع آن بلافاصله به وسیله خلبان به سازمان اطلاع داده شود.
ماده 52 ـ انجام پرواز با وسیله پرنده صرفاً در مناطق پروازی از قبل تعیین شده و با رعایت محدودیتهای تعیین شده مجاز است.
ماده 53 ـ انجام پرواز برای افراد بیمار یا کسانی که به نوعی ممنوعیت پرواز دارند (مانند زنان باردار)، ممنوع بوده و مسئولیت آن برعهده خلبان می باشد. دستورالعمل اجرایی این ماده پس از تصویب سازمان به اجرا درخواهد آمد.
ماده 54 ـ پرواز در هنگام مصرف داروهای خواب آور برای خلبانان و مربیان پرواز و هنرجویان ممنوع می باشد.
ماده 55 ـ انجام هرگونه نمایش هوایی، مسابقه، آکروباسی عملیات پرش چترباز، کشیدن پارچه تبلیغاتی، پرتاب هرگونه شیئی و ارایه سایر خدمات هوایی پس از کسب مجوز از سازمان مجاز خواهد بود.
ماده 56 ـ مسئولیت پروازی هنرجویان، خلبانان و معلم خلبانان که تحت نظارت مؤسسات آموزشی پرواز می نمایند به عهده آن مؤسسه خواهد بود و همچنین مسئولیت پروازی افرادی که از خدمات مؤسسات تفریحی ـ ورزشی و گردشگری استفاده می نمایند، به عهده آن مؤسسه خواهد بود.
ماده 57 – سازمان می تواند هزینه های صدور هر گونه پروانه و یا مجوز را مطابق تعرفه هایی که به تصویب شورای عالی هواپیمایی می رسد در سال 1386 دریافت نماید. سازمان هزینه های یادشده را به حساب درآمد عمومی کشور نزد خزانه داری کل ردیف (140120) مندرج در بند (الف) تبصره (5) قانون بودجه سال 1386 کل کشور واریز خواهد نمود.
ماده 58 ـ طراحی و ساخت و مونتاژ و نگهداری و تعمیر وسایل پرنده تحت نظر افرادی انجام خواهد گرفت که دارای گواهینامه انجام کار از سازمان می باشند.
ماده 59 - کارگاههای نگهداری و تعمیر موظفند انجام تعمیرات و تعویض قطعات وسیله پرنده را در دفترچه هواپیما ثبت نمایند.
ماده 60 ـ کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که اقدام به فعالیتهای موضوع این آیین نامه
می نمایند موظفند حسب مورد مجوزهای لازم را مطابق مواد این آیین نامه و دستورالعلمهای مربوط از سازمان اخذ نمایند، در غیراینصورت نیروی انتظامی با معرفی سازمان از فعالیت آنان ممانعت به عمل آورده و متخلفان را به محاکم دادگستری معرفی می نماید.
ماده 61 ـ دارنده وسیله پرنده که دچار سانحه منجر به جرح یا فوت
می گردد،موظف است بلافاصله وسیله پرنده را در محل سانحه با حفظ اصول ایمنی متوقف ساخته و با نصب علایم ایمنی تا انجام تشریفات رسیدگی به سانحه از تغییر وضع وسیله پرنده یا صحنه سانحه خودداری نموده و بلافاصله اقدام به انتقال مجروحان به مراکز درمانی نماید.
ماده 62 ـ سازمان پس از اطلاع از وقوع سانحه بلافاصله اقدام به اعزام کارشناسان به محل وقوع می‌نماید تا پس از رسیدگی نظریه کارشناسی خود را اعلام دارند.
ماده 63 ـ در نقاطی که اعزام کارشناسان به آنجا مقدور نباشد، اعلام نظریه مستدل حداقل سه نفر از کارشناسان دارای گواهینامه معتبر کافی می باشد.
ماده 64 ـ مراکز تعمیراتی وسایل پرنده موظف هستند ظرف بیست و چهار (24) ساعت پس از دیدن وسیله پرنده ای که آثار سانحه در آن وجود دارد، مراتب را با ذکر مشخصات وسیله پرنده به سازمان اطلاع دهند.
ماده 65 ـ دستورالعمل اجرایی این آیین نامه حداکثر ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه توسط سازمان تهیه و به مرحله اجرا درخواهد آمد.
معاون اول رئیس جمهور- پرویز داودی